محمد محمدی گیلانی
|
| |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد محمدی دَعْویٖ‌سَرایی |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۷ش |
| محل زندگی | قم و تهران |
| تاریخ وفات | ۱۳۹۳ش |
| محل دفن | قم |
| شهر وفات | تهران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | آیت‌الله بروجردی، امام خمینی، علامه طباطبایی |
| شاگردان | سید احمد خمینی |
| محل تحصیل | قم |
| تألیفات | حقوق کیفری در اسلام، شرح زیارت اربعین |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حاکم شرع و رئیس دادگاه‌های انقلاب اسلامی ایران، دبیر شورای نگهبان، رئیس دیوان عالی کشور، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام |
محمد محمدی گیلانی (۱۳۰۷-۱۳۹۳ش)، فقیه شیعه و از فعالان انقلاب اسلامی ایران. وی همچنین حاکم شرع، رئیس دادگاه‌های انقلاب اسلامی ایران، فقیه شورای نگهبان، نماینده مجلس خبرگان رهبری، رئیس دیوان عالی کشور و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده است. مخالفت با قائم‌مقامی حسینعلی منتظری و حمایت از رهبری سید علی خامنه‌ای از مواضع سیاسی او است.
محمدی گیلانی از شاگردان امام خمینی و علامه طباطبایی و مدرس فقه، اصول و فلسفه بود. حقوق کیفری در اسلام و شرح زیارت اربعین از آثار او است. کتاب «غروب آفتابی در سایه» درباره زندگی او به چاپ رسیده است.
زندگی
محمد محمدی دَعوی‌سرایی، معروف به محمدی گیلانی، فرزند محمدجعفر در سال ۱۳۰۷ش در روستای دعوی‌سرا در رودسر گیلان متولد شد.
محمدی گیلانی در ۱۸ تیر ۱۳۹۳ش در تهران درگذشت و در حرم حضرت معصومه(س) در قم دفن شد. به مناسبت درگذشت او یک روز در گیلان عزای عمومی اعلام شد. سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در پیام تسلیت درگذشت وی، او را عالم مجاهد و وفادار به امام خمینی دانست. حسین نوری همدانی و عبدالله جوادی آملی، از مراجع تقلید شیعه به مناسبت درگذشت او پیام تسلیت صادر کردند.
همایش نکوداشت وی در ۷ مهر ۱۳۹۳ برگزار شد.
زیست علمی
محمدی گیلانی از سال ۱۳۲۵ش در قم به آموختن فقه، اصول و فلسفه مشغول شد و در درس آیت‌الله بروجردی، امام خمینی و علامه طباطبایی حضور یافت و در حین تحصیل، به تدریس نیز پرداخت.
وی پیش از انقلاب اسلامی ایران در مدرسه علمیه حقانی در قم و پس از پیروزی انقلاب در مدرسه علمیه مروی در تهران به تدریس پرداخت.
حسن عالمی، فقیه شیعه و عضو مجلس خبرگان رهبری، درس فلسفه محمدی گیلانی را در سطح درس فلسفه مطهری دانسته است. سید احمد خمینی، شاگرد خصوصی او در شرح منظومه بود.
تألیفات و آثار
محمدی گیلانی نزدیک به پانزده کتاب با موضوع فلسفه، کلام، حقوق، و شرح زیارات نگاشته است. او بخشی از کتاب شفای ابن سینا را ترجمه و نزدیک به هشتاد مقاله تألیف کرده است که بیشتر مرتبط با موضوع فقه بوده است. برخی از کتاب‌های او چنین‌اند:
- قضا و قضاوت
- حقوق کیفری در اسلام
- شرح زیارت اربعین
- شرح مناجات شعبانیه
- المعاد فی الکتاب و السنّه
- الامامة و الخلافة فی الکتاب و السنّه (با همکاری دیگران).
فعالیت‌های سیاسی
فعالیت‌های سیاسی او به چند دوره تقسیم می‌شود:
پیش از انقلاب
محمدی گیلانی در میانه سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ش، علیه حکومت پهلوی فعالیت سیاسی داشت و نزدیک به پنجاه مورد امضای وی ذیل اعلامیه‌ها گزارش شده است. موضوعات این اعلامیه‌ها عبارت است از: دعوت به تظاهرات و مراسم ختم شهیدان انقلاب. گفته شده که وی بر این مبنا ممنوع‌المنبر شده است.
مسئولیت‌ها
محمدی گیلانی پس از انقلاب اسلامی ایران، برخی از مسئولیت‌های مهم قضایی و قانون‌گذاری را بر عهده گرفت که برخی از آنها چنین‌اند:
- حاکم شرع و رییس دادگاه‌های انقلاب اسلامی ایران (۱۳۵۸-۱۳۶۲ش)
- عضو ستاد اصلاح امور زندان‌ها (۱۳۶۲ش)
- عضو هیئت عفو از سوی امام خمینی (۱۳۶۲ش)
- عضو هیئت بازنگری قانون اساسی (۱۳۶۸ش)
- نماینده مردم تهران در سه دوره مجلس خبرگان رهبری؛
- عضو شورای نگهبان (۱۳۶۲-۱۳۷۳ش)
- دبیر شورای نگهبان (۱۳۶۷–۱۳۷۱ش)
- ریاست دیوان عالی کشور (۱۳۷۳ش)
- عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
- نماینده مقام رهبری (آیت‌الله سید علی خامنه‌ای) در دانشگاه‌ها
- مشاور عالی رئیس قوه قضائیه.
رویدادها و اقدامات
محمدی گیلانی در دوره ریاست بر دادگاه‌های انقلاب اسلامی ایران، دادگاه‌های مهمی مانند دادگاه عباس امیرانتظام، سخنگوی دولت مهدی بازرگان را قضاوت کرده است.
او عضو هیئت چهار نفره عفو امام خمینی بود که یکی از اقدامات آن اعزام بازرس به زندان‌های کشور و عفو کسانی بود که اصلاح شده بودند. افراد زیادی که بسیاری از آنها جزء سازمان مجاهدین خلق بودند، در همین زمینه مورد عفو قرار گرفتند. محمدی گیلانی همچنین عضو هیئت عفوی بود که حسینعلی منتظری، قائم‌مقام وقت رهبری تشکیل داد و امام خمینی با آن موافقت کرد. حسینعلی منتظری از محمدی گیلانی نقل کرده که این هیئت دست‌کم شش هزار نفر از مجاهدین خلق را آزاد کرده است.
محمدی گیلانی در زمان تصدی ریاست دیوان عالی کشور، حکم اعدام هاشم آقاجری، متهم به سب النبی را رد کرد. آقاجری در نهایت به اتهام توهین به مقدسات اسلام، به سه سال حبس تعزیری، دو سال حبس تعلیقی و پنج سال محرومیت از حقوق اجتماعی محکوم شد.
مواضع سیاسی
محمدی گیلانی چنانچه خود گفته، با قائم‌مقامِ رهبری شدنِ حسینعلی منتظری مخالف بوده است. وی در جلسات مجلس خبرگان برای تعیین رهبر پس از درگذشت امام خمینی، سید علی خامنه‌ای را شایسته رهبری دانسته است.
در دوره دبیری محمدی گیلانی در شورای نگهبان، نظارتی که در اصل ۹۹ قانون اساسی آمده، استصوابی تفسیر شده و شامل همه مراحل اجرایی انتخابات از جمله تأیید و رد صلاحیت کاندیداها دانسته شد. دربارهٔ اصل ۷۶ قانون اساسی نیز حق تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی، مقام رهبری ، مجلس خبرگان و شورای نگهبان دانسته نشد.
ویژگی‌های اخلاقی
در همایش نکوداشت محمدی گیلانی که در مهر ۱۳۹۰ش برگزار شد، سید محمد حسینی، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران، نام محمدی گیلانی را با قضاوت و عدالت گره‌خورده دانست و افزود که وی نشان قضاوت را با عدالت آراسته است. پیش از آن در سال ۱۳۸۸ش، نشان درجه یک عدالت توسط رئیس جمهور وقت ایران به وی اعطا شده بود.
بر پایه گزارش احمد مهدوی دامغانی، استاد پیشین دانشگاه هاروارد، از محاکمه‌اش در اوائل انقلاب اسلامی ایران، محمدی گیلانی، قاضی دادگاه، با وجود فشارهایی که بر خود می‌دیده، حکم تبرئه مهدوی دامغانی را صادر کرده است.
تک‌نگاری
کتاب «غروب آفتابی در سایه» با عنوان فرعی «اندوهیاد آیت‌الله محمد محمدی‌گیلانی» نوشته جعفر پژوم (سعیدی)، توسط نشر سایه‌سار، در سال ۱۳۹۴ش به چاپ رسیده و به زندگی‌نامه محمدی گیلانی پرداخته است.
پانویس
- ↑ ، پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان.
- ↑ رزم‌آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران، ج۲، ص۱۱۴؛ خبرگان ملت: دفتر دوم، ۱۳۸۰ش، ص۳۳۹.
- ↑ ، خبرگزاری فارس.
- ↑ ، پرتال جامع آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س).
- ↑ ، خبرگزاری فارس.
- ↑ ، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری.
- ↑ ، روزنامه کیهان.
- ↑ ، خبرگزاری فارس.
- ↑ ، خبرگزاری برنا.
- ↑ خبرگان ملت دفتر دوم، ۱۳۸۰ش، ص۳۳۹؛ شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۲ش، ج۵، ص۱۹۲؛ نگاه کنید به: ادهم‌نژاد، «عالم مجاهد و باصلابت آیت‌الله محمد محمدی گیلانی»، ص۱۲۶.
- ↑ خبرگان ملت دفتر دوم، ۱۳۸۰ش، ص۳۳۹.
- ↑ روابط عمومی دادستانی کل، عدالت در خون، ۱۳۶۲ش، ص۸۳.
- ↑ جمعی از پژوهشگران پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، گلشن ابرار، ۱۳۸۶ش، ج۷، ص۵۰۷، به نقل از آیت‌الله محفوظی (مصاحبه).
- ↑ ، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ گنجینه دل، ۱۳۷۴ش، ص۴۵۴؛ نگاه کنید به: ، خبرگزاری فارس.
- ↑ ، پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان.
- ↑ محمدی گیلانی، ، ص۸.
- ↑ ، پایگاه مجلات تخصصی نور.
- ↑ ، پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان.
- ↑ خبرگان ملت دفتر دوم، ۱۳۸۰ش، ص۳۳۹.
- ↑ ، ص۱۳۰، به نقل از: نهضت روحانیون ایران، علی دوانی ۱۰ جلدی)، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۷۴ش؛ اسناد انقلاب اسلامی (۵ جلدی)، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۷۴ش؛ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون (۸ جلدی)، سید محسن صالح، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۸۵ش.
- ↑ ، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ ، ص۱۳۰، به نقل از: نهضت روحانیون ایران، علی دوانی ۱۰ جلدی)، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۷۴ش؛ اسناد انقلاب اسلامی (۵ جلدی)، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۷۴ش؛ جامع مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا کنون (۸ جلدی)، سید محسن صالح، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۸۵ش.
- ↑ «نگاهی به زندگی و خدمات آیت‌الله محمدی گیلانی»، ص۱۸۱.
- ↑ ، پایگاه خبری تحلیلی پارسینه.
- ↑ امام خمینی، .
- ↑ امام خمینی، .
- ↑ امام خمینی، و ۳۶۴.
- ↑ ، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
- ↑ امام خمینی،
- ↑ ، پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان.
- ↑ ، پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان.
- ↑ ، پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان.
- ↑ «نگاهی به زندگی و خدمات آیت‌الله محمدی گیلانی»، ص۱۸۱.
- ↑ «نگاهی به زندگی و خدمات آیت‌الله محمدی گیلانی»، ص۱۸۱.
- ↑ «نگاهی به زندگی و خدمات آیت‌الله محمدی گیلانی»، ص۱۸۱.
- ↑ ، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ ، پایگاه خبری آفتاب.
- ↑ ، روزنامه کیهان؛ نگاه کنید به: ، پایگاه اطلاع‌رسانی تابناک.
- ↑ امام خمینی، .
- ↑ ، دقیقه ۷:۵۵، رادیو زمانه.
- ↑ ، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ ، خبرگزاری ایسنا؛ ، خبرگزاری فارس.
- ↑ ، دقیقه ۲۶:۳۳، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای؛ محمدی ری‌شهری، سنجه انصاف، ۱۳۸۶ش، ص۱۶.
- ↑ ، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، دقیقه ۵۱؛ ، قدس آنلاین، به نقل از موسوی خوئینی‌ها (مصاحبه).
- ↑ ، پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان.
- ↑ ، پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان.
- ↑ ، خبرگزاری برنا.
- ↑ ، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ مهدوی دامغانی، ، روزنامه اطلاعات.
- ↑ ، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
منابع
- ، مصاحبه با سید مرتضی بختیاری دادستان سابق تهران، روزنامه کیهان، ۲۵ مرداد ۱۳۹۸.
- ، مصاحبه با سید محمد موسوی خوئینی‌ها، پایگاه خبری تحلیلی قدس آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۶ دی ۱۳۹۷، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۳۹۹.
- ، مصاحبه با مهدی طائب، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۲۰ تیر ۱۳۹۳، تاریخ بازدید: ۷ مرداد ۱۳۹۹.
- ، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۲ تیر ۱۳۹۳، تاریخ بازدید: ۲۸ مرداد ۱۳۹۹.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۹ تیر ۱۳۹۷، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۳۹۹.
- ، مصاحبه با محمد محمدی گیلانی، خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، تاریخ درج مطلب: ۶ تیر ۱۳۸۳، تاریخ بازدید: ۶ مرداد ۱۳۹۹.
- ، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب، ۱۸ تیر ۱۳۹۳، تاریخ بازدید: ۷ مرداد ۱۳۹۹.
- ، پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۳۹۹.
- ، مصاحبه با سید محمد موسوی بجنوردی، پایگاه خبری آفتاب، تاریخ درج مطلب: ۱۶ فروردین ۱۳۹۲، تاریخ بازدید: ۷ مرداد ۱۳۹۹.
- ادهم‌نژاد، محمدتقی، ، در مبلغان، شماره ۱۹۱، خرداد و تیر ۱۳۹۴، ص۱۲۵–۱۳۳.
- ، پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان، تاریخ درج مطلب: ۲۱ بهمن ۱۳۸۹، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۳۹۹.
- ، پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان، تاریخ درج مطلب: ۲۳ بهمن ۱۳۸۹، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۳۹۹.
- ، خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، تاریخ درج مطلب: ۶ تیر ۱۳۸۸، تاریخ بازدید: ۹ مرداد ۱۳۹۹.
- ، پایگاه اطلاع‌رسانی تابناک، تاریخ درج مطلب: ۲۲ مرداد ۱۳۹۵، تاریخ بازدید: ۶ مرداد ۱۳۹۹.
- امام خمینی، روح‌الله، ، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش.
- پژوم، جعفر، غروب آفتابی در سایه: اندوهیاد حکیم متاله و فقیه بارع مرحوم آیةالله‌العظمی حاج شیخ محمد محمدی گیلانی، تهران، سایه‌سار، ۱۳۹۴ش.
- ، در روزنامه کیهان، ۲۱ تیر ۱۳۹۳.
- ، پایگاه خبری تحلیلی قدس آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۳۹۱، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۳۹۹.، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. تاریخ بازدید: ۳ مرداد ۱۳۹۹.
- جمعی از پژوهشگران پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، گلشن ابرار، قم، نورالسجاد، ۱۳۸۶ش.
- ، تهیه و تنظیم دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، ۱۳۸۰ش.
- رزم‌آرا، حسینعلی، فرهنگ جغرافیائی ایران، بی‌جا، انتشارات دایره جغرافیائی ارتش، ۱۳۲۸ش.
- روابط عمومی دادستانی کل انقلاب جمهوری اسلامی ایران، عدالت در خون: یادواره دومین شهید عسکری سنگر فقاهت و قضاوت آیت‌الله علی قدوسی، تهران، روابط عمومی دادستانی کل انقلاب جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۶۲ش.
- ، خبرگزاری خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱ تیر ۱۳۹۴، تاریخ بازدید: ۶ مرداد ۱۳۹۹.
- پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ درج مطلب: ۱۹ تیر ۱۳۹۳، تاریخ بازدید: ۳ مرداد ۱۳۹۹.
- ، پرتال جامع آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س)، تاریخ بازدید: ۷ مرداد ۱۳۹۹.
- شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۲ش.
- ، پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان، تاریخ درج مطلب: ۲ اسفند ۱۳۹۶، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۳۹۹.
- صراف‌زاده، محمدجواد، ، تاریخ ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۱ مرداد ۱۳۹۷، تاریخ بازدید:۶ مرداد ۱۳۹۹.
- ، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۴ش.
- ، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۲ مرداد ۱۳۸۳، تاریخ بازدید: ۱۳ مرداد ۱۳۹۹.
- محمدی ری‌شهری، محمد، سنجه انصاف: بررسی برهه‌ای حساس از تاریخ رهبری نظام جمهوری اسلامی ایران، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۶ش.
- ، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، تاریخ بازدید: ۲۰ مرداد ۱۳۹۹.
- ، پایگاه مجلات تخصصی نور، تاریخ بازدید: ۹ مرداد ۱۳۹۹.
- محمدی گیلانی، محمد، ، در نور علم، شماره ۱۵، اردیبهشت ۱۳۶۵.
- ، پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان، تاریخ درج مطلب: ۱۸ تیر ۱۳۹۸، تاریخ پازدید: ۹ مرداد ۱۳۹۹.
- ، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: ۱ اسفند ۱۳۹۷، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۳۹۹.
- ، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: ۱ اسفند ۱۳۹۷، تاریخ بازدید: ۵ مرداد ۱۳۹۹.
- مهدوی دامغانی، احمد، روزنامه اطلاعات، ۲ تیر ۱۳۹۴.
- ، پایگاه خبری تحلیلی پارسینه، تاریخ درج مطلب: ۶ شهریور ۱۳۸۹، تاریخ بازدید: ۱۱ تیر ۱۳۹۹.
- «نگاهی به زندگی و خدمات آیت‌الله محمدی گیلانی»، در ماهنامه حضور، پیاپی ۸۹، تابستان ۱۳۹۳ش، ص۱۸۱.
- ، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۲ تیر ۱۳۹۷، تاریخ بازدید: ۶ مرداد ۱۳۹۹.
- ، خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا»، تاریخ درج مطلب: ۲ مرداد ۱۳۸۳، تاریخ بازدید: ۶ مرداد ۱۳۹۹.
- ، مصاحبه با محمدمهدی مفتح، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۲۰ تیر ۱۳۹۳، تاریخ بازدید:۸ مرداد ۱۳۹۹.
- ، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۹ مهر ۱۳۹۰، تاریخ بازدید: ۷ مرداد ۱۳۹۹.
- ، خبرگزاری برنا، تاریخ درج مطلب: ۷ مهر ۱۳۹۰، تاریخ بازدید: ۷ مرداد ۱۳۹۹.
پیوند به بیرون
- .
- .
- روحانیان فعال در انقلاب اسلامی ایران
- فقیهان شیعه قرن ۱۵ (قمری)
- مدفونان در حرم حضرت معصومه
- شاگردان امام خمینی
- شاگردان علامه طباطبایی
- شاگردان آیت‌الله بروجردی
- نویسندگان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- نویسندگان اهل ایران
- قاضیان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران
- فقیهان عضو شورای نگهبان در ایران
- نمایندگان مجلس خبرگان رهبری در ایران
- روحانیان شیعه اهل رشت
- نویسندگان شیعه قرن ۱۵ (قمری)
- فقیهان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)